NOWOTWÓR - Pokarmy w walce z rakiem

Pokarmy w walce z rakiem

WIĘCEJ WARZYW I OWOCÓW

To nie podlega dyskusji. Rola warzyw i owoców ugruntowuje się od ponad dwudziestu lat, w miarę postępu prac nad zależnościami między dietą a chorobami nowotworowymi. Dr Peter Greenwald, dyrektor Działu Profilaktyki i Kontroli Amerykańskiego Instytutu Onkologicznego, mówi: "Im więcej ludzie jedzą owoców i warzyw, tym mniej mają nowotworów, zarówno okrężnicy, jak też sutka i płuc. Ryzyko to jest u nich mniejsze nawet o połowe w porównaniu z grupą jedzącą mato owoców i warzyw". Wypowiedź ta opiera się na licznych dowodach.

Ostatnio dr Gladys Bock z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley przeprowadziła analizę stu siedemdziesięciu prac badawczych, pochodzących z siedemnastu krajów i potwierdziła ten ekscytujący fakt: wszędzie obserwowano mniejsze ryzyko raka o około 50% u osób spożywających dużo warzyw i owoców. Dotyczyło to raka płuc, jelita grubego, sutka, szyjki macicy, przełyku, jamy ustnej, żołądka, pęcherza moczowego, trzustki i jajników. Nie trzeba bynajmniej jeść wielkich ilości owoców i warzyw.

Niektórzy badacze uważają, że jedzenie owoców dwa razy dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia raka płuc o 75% (w porównaniu z tymi, którzy jedzą je rzadziej niż trzy razy w tygodniu). Dotyczy to także osób palących. Dowody są tak oczywiste, że dr Block uważa, iż propagowanie jedzenia warzyw i owoców może w istotny sposób zmniejszyć zapadalność na choroby nowotworowe. Porównuje to nawet do efektów, jakie przyniosło oczyszczanie wody w walce z epidemiami cholery.

POMIDORY KONTRATAKUJĄ

Zwróć szczególną uwagę na skromnego pomidora. Nie wygąda on na szczególnego "przeciwrakowego wojownika", jednak nowe badania wykazały, że jest go wiele w diecie osób mniej podatnych na nowotwory. W jego działaniu nie ma nic tajemniczego: to likopen, pigment nadający pomidorowi kolor. Dr Helmut Sies z Niemiec stwierdził, że likopen ma prawie dwukrotnie silniejsze działanie przeciwutleniające niż beta karoten. Pomidory są głównym źródłem likopenu w diecie. Obecny jest on także we wszelkich przetworach: pomidorach gotowanych, konserwowych, w sosie pomidorowym przecierach i ketchupie. Likopen jest również w arbuzach i - w mniejszej ilości - w morelach.

CO SIĘ KRYJE W KROPLI KRWI

Gdyby można było wykonać błyskawicznie pełną analizę chemiczną czyjejś krwi, mielibyśmy szybką odpowiedź, w jakim stopniu badany zagrożony jest zachorowaniem na raka. Wykonywano już częściowe oceny składu krwi, pozwalające stwierdzić zawartość witamin i beta-karotenu. Dla przykładu, prowadzone w Szwajcarii przez dwanaście lat w grupie 3000 mężczyzn badanie wykazało, że mający niski poziom witaminy A i karotenu (a zatem spożywający mniej owoców i warzyw) częściej umierali na wszystkie typy nowotworów - szczególnie na raka płuc.

Przy niskim poziomie witaminy C we krwi stwierdzano większe ryzyko zgonu z powodu raka żołądka i jelit. W ostatnio przeprowadzonym badaniu w Wielkiej Brytanii określono spadek ryzyka zachorowania na raka u osób z wysokim poziomem beta-karotenu na 40%. Inne badanie wykazało, że osoby z wyższym poziomem kwasu foliowego (zawartego w zielonych liściach warzyw) i likopenu (w pomidorach) są mniej podatne na wszystkie typy raka, a zwłaszcza płuc, szyjki macicy i trzustki.

CZOSNEK I CEBULA - OSTRA PROFILAKTYKA

Każdego dnia należy jeść choć trochę czosnku lub cebuli. Znaleziono w nich ponad trzydzieści substancji przeciwrakowych, takich jak dwusiarczek allilu, kwercetyna i ajoen. W badaniach na zwierzętach wykazano, że substancje te blokują najgroźniejsze karcinogeny, takie jak nitrozaminy i aflatoksyny, szczególnie groźne dla żołądka i płuc. Karmienie zwierząt czosnkiem zapobiega powstawaniu raka.

Naukowcy z Harwardu uodpornili chomiki na niektóre nowotwory, dodając cebulę do ich pożywienia. Dr Michael Wargovich z Ośrodka Badań nad Rakiem w Houston podawał myszom uzyskany z czosnku dwusiarczek allilu. Grupa kontrolna myszy otrzymywała zwykłą dietę zawierającą substancje sprzyjające powstawaniu nowotworów.

Myszy karmione składnikami czosnku o 75% rzadziej chorowały na raka jelita grubego. Co ciekawsze, gdy myszom tym dodano do pożywienia czynniki powodujące raka przełyku, żadna z nich nie zachorowała! W innym badaniu, na Uniwersytecie Stanowym Penn, dr John Miller stwierdził, że u karmionych czosnkiem myszy o 70% rzadziej występował rak sutka. Również u ludzi jedzących czosnek i cebulę wykazano rzadsze występowanie różnych rodzajów raka.

GRAJMY W ZIELONE

Uczyń zasadą jedzenie zielonych warzyw, zwłaszcza liściastych. Mają one szczególnie szeroki wachlarz składników mogących hamować powstawanie chorób nowotworowych. Potwierdziło to badanie przeprowadzone we Włoszech. Uważa się, że działanie takie "szpinak, jarmuż, zielona sałata i brokuły. Zawierają one różne przeciwutleniacze (antyoksydanty), w tym beta-karoten, kwas foliowy i luteinę (mało znaną substancję, uważaną przez niektórych badaczy za równie silną co beta-karoten).

Szpinak zawiera dużo luteiny, jarmuż dwa razy tyle. Dr Frederick Khachik z Departamentu Rolnictwa uważa, że należy wybierać warzywa o jak najciemniejszej zieleni liści - zawierają one najwięcej karotenoidów. Twierdzi też, że luteina i inne karotenoidy nie zostają zniszczone poprzez gotowanie czy zamrażanie, jakkolwiek wysoka temperatura istotnie uszkadza takie antyoksydanty, jak witamina C i glutation.

ZADZIWIAJĄCA SIŁA CYTRUSÓW

Dr Herbert Pierson z Amerykańskiego Instytutu Onkologicznego zaleca jedzenie grejpfrutów, cytryn, pomarańczy i limet (limonów). Nazywa on cytrusy "pakietami przeciwrakowymi", gdyż zawierają one wszelkie typy działających w ten sposób substancji: karotenoidy, flawonoidy, terpeny, limonoidy, kumaryny. Jedno z badań wykazało, że w cytrusach znajduje się pięćdziesiąt osiem składników chemicznych o potencjalnym działaniu na choroby nowotworowe. Jest to znacznie więcej niż w jakichkolwiek innych pokarmach.

Ponadto dr Pierson mówi, że "cudowność cytrusów polega na tym, że zawierają kilka rodzajów substancji roślinnych, które razem działają wielokrotnie silniej niż każda osobno". Innymi słowy, wszelkie owoce cytrusowe są cudownym koktajlem składników przeciwrakowych. Jednym z nich jest silny przeciwutleniacz - glutation, obecny w dużym stężeniu we wszystkich cytrusach. Wydaje się jednak, że glutation w niewielkim stopniu przechodzi do soku. Pomarańcze zawierają najwięcej glukaratu, innego czynnika mającego zdolność zapobiegania nowotworom Niektórzy badacze wiążą wyraźny spadek zachorowań na raka żołądka w USA z rozpowszechnieniem spożycia owoców cytrusowych.

POSTAW NA SOJĘ

Polub fasolkę sojową. Ma ona, a także jej przetwory, jak np. serek tofu, znaczne właściwości przeciwnowotworowe. Zawiera co najmniej pięć poznanych substancji czynnych. Ma ona działanie prziciwestrogenowe, mogące wpływać hamująco na rozwój nowotworów hormonozależnych, takich jak rak sutka. Soja jest także najbogatszym źródłem tak zwanych inhibitorów proteazy, które w badaniach na zwierzętach całkowicie blokują lub przynajmniei spowalniają rozwój raka jelita grubego, jamy ustnej, pluć, wątroby, trzustki i przełyku.

Dwa inne składniki soi - fitosterole i saponiny również mają silne działanie przeciwnowotworowe. U zwierząt fitosterole pomagają tłumić rozwój raka jelita grubego poprzez hamowanie podziału i wzrostu komórek, saponiny mogą pobudzać odporność, a nawet bezpośrednio niszczyć niektóre szczególne rodzaje komórek nowotworowych, zwalniać rozwój komórek raka szyjki macicy i raka skóry. Japończycy spożywają pięć razy więcej tych składników niż Ameryknie - być może stąd bierze się niski wskaźnik zachorowań na raka w Japonii.

Typowa "zachodnia" dieta dostarcza 80 mg fitosteroli dziennie. Japończycy spożywają przeciętnie 400 mg dziennie Zachodni wegetarianie jedzą około 345 mg saponin dziennie. Jak na ironię, większość soi produkowanej w USA przeznaczana jest na paszę dla zwierząt, a prawie cala reszta eksportowana jest do Japonii. Składniki soi blokują także tworzenie się jednych z najgroźniejszych czynników rakotwórczych - nitrozamin, które mogą powodować raka wątroby. Soja przeciwdziała im lepiej niż witamina C, dodawana do wędzonego i konserwowanego mięsa dla zahamowania skutków nitrozamin.

HERBATA TO NAPÓJ ZDROWY

Zostań fanem herbaty. Posiada ona nowo odkryte działanie przeciwnowotworowe. Dr John Weisburger z Amerykańskiej Fundacji Zdrowia mówi, że "działa tak herbata czarna, zielona i ulung". Te trzy powszechnie stosowane na świecie odmiany herbaty produkowane są z gatunku Camelia sinensis. Popularne herbaty "ziołowe" czy "smakowe" to różnego rodzaju mieszanki ziół i przypraw, które mogą nie mieć takiego działania, jak prawdziwa herbata. Badania przeprowadzone ostatnio w Chinach, Japonii i USA potwierdzają, że herbata wyraźnie blokuje powstawanie różnych rodzajów raka u zwierząt doświadczalnych.

Dr Allan Conney z Uniwersytetu Rutgers stwierdził, że podawanie myszom herbaty (parzonej tak samo jak dla ludzi) zmniejsza u nich ryzyko raka skóry o 87%, żołądka - o 58% i płuc - o 56%. Inne badania na zwierzętach wykazują, że herbata ulung i czarna (jest to zielona herbata podgrzewana i fermentowana) również hamują rozwój nowotworów.

Najlepsze działanie ma jednak herbata zielona. Zawiera ona substancje zwane katechinami. Japończycy zidentyfikowali jeden ze związków katechinowych, zwany EGCG. Chemik Chi-Tang z Uniwersytetu Rutgers wykazał, że najwięcej EGCG jest właśnie w zielonej herbacie; odmiana ulung zawiera 40% tej ilości, a czarna tylko 10%. Wynika to z niszczenia katechin przy przetwarzaniu herbaty zielonej w czarną.

NIE PRZESADZAJ Z ALKOHOLEM

Alkohol może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka przewodu pokarmowego, wątroby, gruczołu krokowego, sutka - a zwłaszcza jelita grubego. Jeśli palisz i do tego pijesz alkohol, grozi Ci czterdzieści trzy razy większe ryzyko wystąpienia raka krtani i sto trzydzieści pięć razy większe ryzyko raka w obrębie nosa.

Wynika to z szeroko zakrojonych badań przeprowadzonych we Francji. Nadmierne picie piwa sprzyja powstawaniu raka odbytu - według badań naukowców z Uniwersytetu Okłahomy, którzy stwierdzili, że codzienne wypijanie pięciu lub więcej piw podwaja ryzyko zachorowania na raka odbytu. Generalnie, im więcej spożywanego alkoholu, tym większe niebezpieczeństwo zachorowania na różne rodzaje raka.

Nie dość tego; najnowsze badania sugerują, że nadmierne spożywanie alkoholu sprzyja rozsiewowi nowotworu poprzez tłumienie układu odpornościowego. Według obserwacji dr. Gayle'a Page'a z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, wystarczy kilka epizodów lub nawet jednorazowe nadużycie alkoholu, by przyspieszyć wzrost guza i przerzuty. Dr Page'a podaje, że u zwierząt odpowiednik czterech-pięciu drinków wypitych w ciągu godziny podwaja liczbę nowych ognisk przerzutowych raka sutka do płuc. Z powyższych danych jasno wynika, że osoby, mające chorobę nowotworową muszą się szczególnie wystrzegać nadużywania alkoholu.

CZOSNEK W WALCE Z ZABÓJCZYMI KOMÓRKAMI

Nie jest przesadą pomysł zastosowania czosnku do zwalczania nowotworów. Niemieccy naukowcy stwierdzili ostatnio, że składniki czosnku działają toksycznie na złośliwe komórki i mogą je uszkadzać, w podobny sposób jak niektóre leki. W badaniu tym wykazano, że zawarty w czosnku ajoen jest trzykrotnie bardziej toksyczny dla komórek nowotworowych niż dla zdrowych.

Dr Benjamin H. S. Lau z Wydziału Medycznego Uniwersytetu w Loma Linda stwierdził możliwość innej drogi działania czosnku na nowotwory. W badaniach laboratoryjnych siarkowe składniki czosnku wzmagają aktywność komórek odpornościowych: makrofagów i limfocytówT, których zadaniem jest m.in. walka z komórkami nowotworowymi. Dr Lau chce obecnie podjąć próbę wykazania, że zjawisko to ma miejsce nie tylko w probówce, ale także w żywym organizmie ludzkim.

DrTim Byers z Centrum Kontroli i Profilaktyki uważa, że istnieje jeszcze jedna możliwość działania czosnku; poprzez jego właściwości bakteriobójcze. Może to mieć znaczenie w przeciwdziałaniu nowotworom żołądka i jelita grubego. Jedna z teorii głosi, że w ich powstawaniu mają jakiś udział bakterie Helicobacter pylon.

NASTĘPNY WOJOWNIK: KAROTEN

Beta karoten jest głównym składnikiem warzyw i owoców, mającym znaczenie w walce z nowotworami. Wydaje się, że nie tylko w zapobieganiu; ostatnie badania wykazują, że ma podobne działanie na komórki nowotworowe jak czosnek, zwłaszcza poprzez wpływ na układ odpornościowy. Zwierzęta karmione beta-karotenem miały siedmiokrotnie mniejszy wzrost guzów nowotworowych niż te, które beta-karotenu nie otrzymywały.

W przeprowadzonych ostatnio w Harwardzie testach laboratoryjnych wykazano, że beta-karoten miał również bezpośrednie działanie toksyczne na komórki pobrane z ludzkich guzów płaskokomórkowych płuc. Zmniejszał on rozrost komórek i aktywność wolnych rodników oraz produkcję szkodliwych enzymów. Być może najbardziej interesujące są badania dr. Xiang-dong Wang z uniwersytetu w Tufts nad przemianą beta-karotenu w kwas retinowy (kwas witaminy A). Kwas ten, mający działanie przeciwnowotworowe, jest obecnie stosowany w wielu krajach (głównie w dermatologii - przyp. tłum.). Podejmowane są próby zastosowania w leczeniu nowotworów krwi i pęcherza moczowego.

Beta-karoten jest przekształcany w przewodzie pokarmowym, ponadto dociera do płuc, wątroby, nerek i tkanki tłuszczowej, gdzie w razie potrzeby również ulega przemianie w kwas retinowy. Oznacza to, że gdy jemy pokarmy z beta karotenem, zaopatrujemy nasze tkanki w zapasy do produkcji kwasu retinowego, który może być potrzebny do zwalczania złośliwych komórek. Czy może być lepsza zachęta do spożywania bogatych w beta karoten warzyw i owoców?

KOLEJ NA TRAN

W badaniach na zwierzętach tran jest mistrzem w walce z rakiem i w hamowaniu wzrostu guzów. Dr Artemis Simopoulos, prezes Waszyngtońskiego Centrum Genetyki, Żywienia i Zdrowia mówi, że "liczne badania wykazują, iż tran zmniejsza u zwierząt wielkość i liczbę guzów oraz ich skłonność do przerzutów".

Wydaje się, że może to być prawdziwe także w odniesieniu do ludzi. Dr Therese A. Dolececk z Centrum Medycznego w Minneapolis stwierdziła w grupie 6000 mężczyzn w średnim wieku mniejszą śmiertelność z powodu raka u tych, którzy jedli więcej ryb. Profesor chirurgii z Harwardu, George Blackburn, uważa, że tłuszcz rybi może hamować rozsiew nowotworu po zabiegu operacyjnym. Bada on tę zależność u pacjentek po operacji raka sutka i twierdzi, że dotychczasowe wyniki są bardzo obiecujące.

KAPUSTA I PSZENICA A NOWOTWORY PIERSI

Znane jest pobudzające rozwój raka sutka działanie żeńskiego hormonu, estrogenu. U kobiet, zwłaszcza w okresie przed menopauzą, dąży się do zmniejszenia poziomu estrogenu dla spowolnienia przebiegu choroby. Stwierdzono, że spożywanie kapusty, brokułów i innych warzyw krzyżowych (kapustnych: kalafiora, jarmużu, rzepy itp.), a także otrąb pszennych przyspiesza przemianę estrogenu, zmniejszając jego stężenie we krwi. Według niektórych naukowców kobiety z rakiem sutka mogą zmniejszyć poziom krążącego estrogenu spożywając takie właśnie pokarmy.

NOWE PERSPEKTYWY

Niektóre pokarmy mogą zapobiegać wystąpieniu choroby nowotworowej. Czy jest możliwe, by działały także u osób już chorych na raka? Wiele badań potwierdza, że odpowiednia dieta może pomagać w zahamowaniu wzrostu, przerzutów i nawrotów nowotworów. Nie znaczy to oczywiście, że dieta może zastępować stosowane przez lekarzy metody leczenia chorób nowotworowych. Może być metodą wspomagającą, pomagającą pacjentom w skuteczniejszym zwalczaniu i znoszeniu tej strasznej choroby.

Fragmenty książki "ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK" Jean Carper